Shukanand Swami (Shuk Muni) – Personal Secretary of the Lord
ગુજરાતી
~: સદગુરુ શ્રી શુકાનંદ સ્વામી :~
શ્રી સ્વામિનારાયણ સંપ્રદાયના ઈતિહાસમાં આજીવન દસ્તાવેજ જેવી જીંદગી જીવનાર સિદ્ધહસ્ત લેખક, શ્રીહરિના જમણા હાથનું બિરુદ પ્રાપ્ત કરનાર સંતવર્ય સદગુરુ શ્રી શુકાનંદસ્વામી શ્રીજી મહારાજના અતિવ્હાલા સંતોમાંના એક હતા.
સ્વામીશ્રીનો જન્મ વિ.સં.1855માં ડભાણ ગામે રહેતા પવિત્ર ઔદિચ્ય બ્રાહ્મણ કુટુંબમાં થયો હતો. બાળપણનું નામ જગન્નાથ હતુ. મેઘાવી પ્રતિભાથી વિદ્યાભ્યાસમાં ટૂંક સમયમાં સારી એવી પ્રગતિ કરેલી.સ્વભાવે બાલ્ય અવસ્થામાંથી ભગવદ પારાયણ હતા. પરિણામે શ્રીહરિની આજ્ઞાથી ડભાણમાં સંસ્કૃત અભ્યાસ માટે રહેતા સંતો સાથે હેત-પ્રીત થતા સત્સંગ થયો.શ્રીજી મહારાજની સેવા કરવા ગઢપુર ગયા.દિક્ષા પ્રસંગે મહારાજે તેમને સદગુરુ શ્રી મુક્તાનંદ સ્વામી પાસે મોકલ્યા.સ્વામીએ તેમને દિક્ષા આપી શુકાનંદ નામ પાડ્યુ.ત્યારે મહારાજે કહ્યું કે મુક્તાનંદ સ્વામી પણ જાણે છે કે આ શુકદેવજી સ્વયં છે.
શુકમુનિની વિદ્વતા,સાધુતા અને લેખનશૈલીથી શ્રીહરિ અતિ પ્રસન્ન રહેતા.અક્ષરઓરડીની બાજુમાં જ મહારાજે તેમને ઓરડી આપેલી સ્વામીએ સતત શ્રીહરિના પત્રો,ગ્રંથોનું લેખન કાર્ય કર્યુ છે.નિઃસ્વાર્થ, નિખાલસ સેવા પ્રવૃત્તિથી પ્રસન્ન થઈને એકવાર શ્રીહરિ સભામાં સ્વામીનો હાથ ઉંચો કરીને બોલેલા કે કોઈ ધારણા-પારણા કે કોઈ ચાન્દ્રાયણ કરે પણ આ શુકમુનિ તુલ્ય થાય નહિ.વચનામૃતને પાને નોંધાયુ છે કે આ શુકમુનિ તો બહુ મોટા સાધુ છે.અને જે દિવસથી અમારી પાસે રહ્યા છે.તે દિવસથી એમનો ચડતોને ચડતો રંગ છે.પણ મંદ પડતો નથી.માટે તો એ મુક્તાનંદ સ્વામી જેવા છે.ટૂંકમાં સ્વામીની સાધના સફળ થયેલી.એમણે શ્રીજીનો લખલુંટ રાજીપો મેળવેલો.
સ્વામીએ સેવાની સાથે સાહિત્યક્ષેત્રે સંસ્કૃતમાં 7 અને ગુજરાતીમાં 9 ગ્રંથો રચ્યા છે.એકવાર સ્વામી શ્રીહરિના સાનિધ્યમાં પત્રલેખન કરતા હતા ત્યારે દીપ બુઝાય જતા શ્રીહરિએ જમણા પગના અંગુઠામાંથી તેજ રશ્મિઓ પાથરીને સ્વામીનો અધુરો પત્ર પુરો કરાવ્યો હતો.આ લીલા અતિપ્રસિદ્ધ છે.
કોઈવાર અતિઆનંદમાં આવીને શ્રીજી મહારાજ કહેતા કે અમને ત્રણ વસ્તુ બહુ ગમે છે.ડભાણીયા સંત, ડભાણીયો આંબો,ડભાણીયા બળદ.
શ્રીજી મહારાજ ધામમાં ગયા પછી સ્વામી સતત વિયોગમાં ઝંખી રહેતા.છતાગામડે ગામડે ફરતા અને સત્સંગીઓને અપૂર્વ બળ આપતા.સ્વામીએ શિક્ષા માટે દેહાધ્યાસ ટાળવા સતત 12 વર્ષ સુધી શરીરમાં મંદવાડને સ્થાન આપ્યુ હતુ.શ્રીહરિએ કૃપા કરીને સ્વામીનો તાવ કાઢેલો.તે 12 વર્ષ તાવનું દુઃખ સહન કરીને સં.1925 માગશર વદ પાંચમના રોજ વડતાલમાં દુઃખગ્રસ્ત શરીર છોડીને શ્રીહરિના સાનિધ્યમાં પહોંચ્યા.
⊍ જય સ્વામિનારાયણ ⊍
English
Birth Place: Dabhan (Darbhavthi) near Vadtal
Birth Name: Jagnath Bhutt
Caste: Brahmin
Shukanand Swami (the private secretary of Lord Swaminarayan) from VS 1855 to 1925
At a very young age, Jagnath Bhutt was educated in Sanskrit and learnt other activities which were required as a Brahmin. He was obeying Naishtik Brahamchari (celibacy) rules. He regularly associated himself with holy Sadhus. One day, he came in touch with Swaminarayan Sadhus which were going to Durghpur (Gadhada) and decided to join them.
He stayed in Durghpur for some time under the guidance of Muktanand Swami as he was a very important Sadhu. Muktanand Swami gave Maha Diksha to Jagnath Bhutt under the guidance of Lord Swaminarayan. He was given the name of Shukanand Swami (Sukh Muni in short) and Muktanand Swami always kept Shukanand Swami near him. Because Shukanand was a very good writer who would not miss anything, Lord Swaminarayan appointed him to write personal and private letters. He was referred to as Lords right hand man.
Lord Swaminarayan once said, "this swami is my devote Sadhu and possesses great saintly values which are increasing over time, he has some saintly qualities as Muktanand Swami." (Vachanamrit, Kariyani 3)
Lord Swaminarayan appreciated Shukanand Swami by saying that he likes three things in Dabhan:
A mango tree, now in Laxmiwadi
An ox which was used for transportation of sadhus
Shukanand Swami
One day, Shukanand Swami was writing letters which were dictated by Lord Swaminarayan at night. The oil in the lamp finished and it was getting dark. Shukanand Swami said, "Oh Lord, I cannot write any more as there is no light." Lord Swaminarayan decided to show him His divine presence by glowing his right thumb of His leg. The glow was so intense that Shukanand Swami could hardly see. He felt the divine presence but could not write anything. He requested Lord Swaminarayan to reduce the light so he can continue writing the letters.
One day, Shukanand Swami was very ill and could not walk. He sent a message to Lord Swaminarayan that he cannot come today to write any letters. Lord Swaminarayan wanted to show him His divine powers so asked two people to bring him. Shukanand Swami asked what he can do for the Lord. Lord Swaminarayan looked at him and the illness disappeared. From that day on, he was never ill again except for one case.
When Lord Swaminarayan left this world, Shukanand Swami was always sad and felt the pain of separation from the Lord. He prayed to Lord Swaminarayan
asking for some illness so that the pain of separation can be reduced. Lord Swaminarayan obliged and for 12 years he had slight pain.
Shukanand Swami spread satsang in Umreth town and towns around it after Lord Swaminarayan left this world.
He was one of the five sadhus who compiled and wrote the Vachanamrut.
Scriptures written:
● Commentary of Satsangi Jivan
● Gnan Dip which consists of 39 Sloks
● Vishwa Mangal Stotra
● Bhagwat 10th Skand in Gujurati
● Hari Gita (located in Satsangi Jivan) in Gujurati
● Satsangi Jivan 2nd part, Bhakti Adhyay in Gujurati
● Dharmamrut in Gujurati
● Bhudhi Pradip in Gujurati
● Prathnamala in Gujurati
● Desh Vibhag no Lekh
● He left this world in Vadtal on Samvat 1925 Maksar Vad 30.
