Brahmanand Swami – Kavi Raj
ગુજરાતી
સૂર્ય પ્રભાના પ્રસરતા તેજ પૂંજો પુષ્પ પાંખડીઓ પર ઠેરી ગયેલા ઝાંકળ બિંદુઓ જીવી રહ્યાં છે. દેવ મંદિરોમાં આરતીની જયોત ઝળરળી રહી છે. જેની ઉપર શ્રીજી મહારાજની મહેર ઉતરી છે. એવા મુળી ગામના મંદિરે મંગળ તુરીના નાદ ઉઠી રહ્યા છે. હરિ હારે હેતની હિર ગાંઠયે ગંઠાયને હરિભક્તો આરતી પૂર્ણ થતા સૌ પોતાના ઘર ઢાળા હાલ્યા ગામના ગરાસદારો અને ખેડૂતો પૂગ્યા બ્રહ્માનંદ સ્વામી પાસે.
તે દિ’ મુળીમાં બ્રહ્માનંદસ્વામી શિખબંધ મંદિર બંધાવીને સૌને રાજીના રેડ કર્યા હતા. બ્રહ્માનંદસ્વામીનું પુર્વાશ્વીમનું નામ લાડુદાનજી ગિરિરાજ આબુની તળેટીમાં આવેલ ડુંગરપુરુના ખાણ ગામમાં એમનો જન્મ મોટા થયા મા શારદા એની જીભને ટેરવી બેઠા પિતા શંભુદાનજી શિરોહીના રાજકવિ એક દિવસ પુત્ર લાડુદાનજીને રાજદરબારમાં લઇ ગયા કિશોરવયના લાડુદાનજીએ દુહા – છંદની એવી તો રજુઆત કરી કે રાજી રાજી થઇ રૂડા રાજવીએ કહ્યું કે લાડુદાનજીને ડીંગળ – પીંગળનું ભણવા કચ્છ મોકલો માતા-પિતાનું મન પુત્રને આંખથી અષ્ઠિ કરવાનું ન માન્યું. પણ કિરતારે જેના લલાટમાં શ્રીહરિના ચરણ સેવીને ગુણગાન ગાવાની ટાંક ત્રોફી હતી એવા લાડુદાનજીને કચ્છથી મહેમાન તરીકે આવેલા ભૂદેવ પોતાની ભેળા લઇ ગયાં.
વૃજ પાઠશાળામાં લાડુદાનજીનો અભ્યાસ આરંભાયો અભયદાનજી પાસેથી તેમને એષ્ટાવધાન-શતાવધાન પર સહજ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી. ભાંગતી રાત્રે જ્યારે લાડુદાનજી રેણકીછંદ લલકારે ત્યારે અર્ધુનગર ભર નિંદરમાંથી જાગી જઇને તેમની અમૃતવાણીમાં વિહરી રહેતું. પૂર્ણ અભ્યાસને આંબી જઇને લાડુદાનજીએ પોતાના વતન ભણી વળી નિકળવા પરીઆણ આદર્યું એની જાણ કચ્છના મહાજાવને થતાં તેમણે લાડુદાનજીને કહ્યું કચ્છમાં કાયમી મુકામ કરોતો પસાવા અને બાર ગામ બક્ષિસ આપું.
મહારાવ મારા માતા-પિતાને મારા વિયોગ વસમો લાગે છે. રોકાય થઇ રહેવાનું કથિન છે. પછી તો લાડુદાનજી ધ્રાંગધ્રાના રાજવીને રીજીવીને પાંચ હજારનો શિરપાવ મેળવ્યો. જામનગર-માળીઆ થઇને જુનાગઢના નવાબને પોતાની કાવ્ય ચાતુરીથી ચકિત કરીને ફલદાર અને કીર્તિ મેળવીને ફરતા ફરતા ભાવનગરના ભૂપ સામે ખડાં થયા બળકટ બાની વહેતી કરીને કવિએ ભરી કચેરીને રસ તરબોળ કરી દીધી.
ભાવનગરની કચેરીમાં રાજુલાના સોની નાગભાઇના કપાળમાં સ્વામીનારાયણનું તિલ્લક નિહાળીને લાડુદાનજીએ પુછ્યું.
‘ આ ટીલુ વળી ક્યાં પંથનું’ ?
સોની મહાજને હળવેથી ઉત્તરવાળ્યો.
કવિરાજ આતો સ્વામીનારાયણ સંપ્રદાયનું છે.
‘આ નવતર ક્યાંથી નિકળ્યું ?’
આવા સવાલના જવાબમાં નાગભાઇએ સહજાનંદ સ્વામીના અપરંપાર પરચાની માંડણી માંડી લાડુદાનજી સાંભળીને એટલું જ બોલતાં કે મારે એનો તાગ લેવો પડશે.
લાડુદાનજી આવીને ઉભા રહ્યા ગઢડાના દાદા ખાચરના દરબારમાં ત્યારે શ્રીજી મહારાજ પૂર્વે મુખે કાળા કામળા ઉપર બેઠાં હતા. ગળામાં તાજા ગુલાબનો હાર અરધી રહ્યો હતો. લાડુદાનજીએ આવેલા જોઇ સ્વામીએ ફૂલનોહાર કવિને પહેરાવ્યો પછી લાંબા પગ કરી કહ્યું અમારા ચરણમાં ચિહ્ન કેટલા છે ? ગણી બતાવો.
લાડુદાનજીએ નજરને ઝીણી કરી જોયું તો સોળ ચિહ્ન દેખાયા તેજ પળે તેમણે સોળે ચિહ્નની આ પ્રમાણે રચના સંભળાવી.
કમળ, ધ્વજ, અંકુશ, જવ, વ્રજ, જંબુ ઉર્ધ્વરેખા, અષ્ટકોણ, સ્વસ્તિક નવ, દરિછન પદ ચિહ્નદેખ ગોદ ધનુષ્ય ત્રિકોણ મછ ચંદ્રકળશ નભ સાત ચિહ્ન વામ પદ ચિંતવો પુરુષોત્તમ સાક્ષાત પછીનો લાડુદાનજી ગઢડામાં જ રોકાઇ રહ્યા શ્રી હરીએ કસોટીઓ કરી તેમાંથી પાર ઉતર્યા એટલે લાડુદાનજીમાંથી બ્રહ્માનંદસ્વામી રૂપે પ્રકટ થયાં.
આવા બ્રહ્માનંદ સ્વામીએ વડતાળ અને જુનાગઢમાં શિખરબંધ મંદિરો બાંધવાની આજ્ઞાને પરિપૂર્ણ કરી મુળીના મંદિરનું નિર્માણ કાર્ય કરી સૌને સુખીઆ કરનાર સ્વામીએ ગરાસદારો અને ખેડૂતોના બોલ સાંભળ્યાં.
‘સ્વામી અમારો ઉભો મોક સુકાય છે.
English
Father: Sambhudan
Mother: Laluba
Birth Place: Khann (near Abu in Rajastan)
Born: Vasant Panchami 1828
Birth Name: Ladudanji
Caste: Gadhvi
ladudanji started studying at the age of seven by Pandit Shiv Shankar Upadhyaya. His parents decided to send their son to Bhuj for further studies as Bhuj was recognised for its education. The parents were worried how to send him as he was too young to go alone. ladudanji later went to Bhuj with a Brahmin. He completed his study at the age of 28. After some travelling in Gujarat, ladudanji decided to find Lord swaminarayan which he heard while on his travels. ladudanji decided to test Lord swaminarayan to see if He is really Lord Supreme as described in scriptures. Before ladudanji had the chance to ask Lord swaminarayan the questions, He started talking about the journey that ladudanji had to Bhuj. Lord swaminarayan also revealed his lotus feet to ladudanji and he realised he has met the Lord Supreme himself.
ladudanji remained at Gadhada for a while, where he met Ebhal Khatcher and his daughters. Ebhal Katchers daughters Jeevuba, Laduba, Nanuba and Panchuba didnt want to get married. Lord swaminarayan asked ladudanji to persuade the girls to get married. ladudanji relied on his intelligence to persuade them. He thought he could convince Laduba to get married but the reverse happened. Laduba told him off for having one foot in the world and one foot with Lord swaminarayan (attachment to the world or Lord swaminarayan). ladudanji decided to become a saint all by the teaching of Laduba.
Therefore he was named "Shree Rang Das" because he got his rang from Shree Lakshmiji (Laduba), Diksha took place in 1861. One morning Shree Rangdasji was singing devotional songs. At the end, Lord swaminarayan touched the head of the poet and said "Oh Brahmanand you are now drowned in an intoxication of Brahmin." Hearing the word Brahmanand, Shree Rangdasji said "I like this name, Shree Rangdasji does not suit to the poems." Lord swaminarayan approved the name and renamed Shree Rangdasji as Brahmanand Swami. Brahmanand Swami was a saint that could make Lord swaminarayan laugh even if He was in a bad mood. He supervised the building of 3 magnificent mandirs. These were Muli, Vadtal and Junagadh.
Some time passed and in 1886 Lord swaminarayan was ready to return to his divine abode of Akshardham. Lord swaminarayan realised that He would not be able to leave this world if Brahmanand Swami was present. Then, Lord swaminarayan received a letter from Gunatitananda Swami at Junagadh which requested Lord swaminarayan to send Brahmanand Swami to solve a few problems in the construction of a mandir. Lord swaminarayan instructed Brahmanand Swami to go and sort it out. While working on the mandir Brahmanand Swami saw Baguji Bhagat coming. Brahmanand Swami heard the news that Lord swaminarayan has left this world, he immediately went to Gadhada where the Agni Sanskar was taking place of Lord swaminarayan. Gopalanand Swami consoling Brahmanand Swami stated that Lord swaminarayan would be ever present with his astral body as He is Omnipresent. Brahmanand Swami went straight to Gadhada mandir in front of Gopinathji Maharaj. Lord swaminarayan appeared in front of Brahmanand Swami and garlanded him. Brahmanand Swami realised that Lord swaminarayan will always reside in the Murtis of Himself.
Brahmanand Swami left this world on 10 bright half of Jyesta in 1888. He lived for 60 years, 5 months and 5 days.
